Minister Verhagen verstrekte Tweede Kamer verkeerde informatie over ACTA

Achter gesloten deuren vergaderden de EU, VS, Japan en enkele andere landen over het ACTA verdrag. ACTA zal nieuwe internationale regels bevatten voor de handhaving van auteursrecht, merkenrecht, octrooien en andere "intellectuele eigendomsrechten". Vanaf 31 maart kan de Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA) ondertekend worden.

A. Minister Verhagen en Eurocommissaris De Gucht staan lijnrecht tegenover elkaar over de vraag of de Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA) bindend is. Tijdens een commissievergadering van de Tweede Kamer zei minister Verhagen dat ACTA niet boven Europese of nationale wetgeving gaat: "Er is echter nooit sprake van geweest om ACTA in Nederland te incorporeren. ACTA gaat namelijk niet boven Europese of nationale wetgeving". Volgens Eurocommissaris De Gucht is ACTA juist wel bindend. De positie van minister Verhagen is onhoudbaar: zij is in strijd met het Verdrag van Wenen over de Wet van Verdragen, dat Nederland ratificeerde.

Dit is vooral van belang omdat de Amerikaanse regering van mening is dat ACTA niet bindend zal zijn voor de VS. In de VS is weerstand tegen ACTA: ACTA is in strijd met het Amerikaans recht, de beleidsruimte wordt te veel beperkt. (Het Europese enthousiasme om beleidsruimte te beperken is opvallend.)

De VS, de EU, Frankrijk, Roemenië en Singapore ratificeerden het Verdrag van Wenen niet, Nederland wel.

Is ACTA nu wel of niet bindend (met name voor de VS, de EU, Frankrijk, Roemenië en Singapore)? De VS zal zich gedragen alsof dat niet het geval is. Een ruimere beleidsvrijheid zal het Amerikaanse bedrijfsleven meer mogelijkheden geven. Eurocommissaris De Gucht heeft aangegeven ACTA als bindend te beschouwen.

Een groep van 30 wetenschappers meent dat de Amerikaanse regering de grondwet schendt met de wijze waarop zij ACTA wil ondertekenen. Zal dat het verweer van de VS zijn: sorry, maar we waren niet bevoegd ons te binden?

De EU dient de VS geen concurrentievoordeel te geven.

B. Volgens een groep prominente Europese academici gaat ACTA verder dan het huidige EU recht, zij roepen op instemming vooralsnog te onthouden.

De Europese academici wijzen er op dat in tegenstelling tot herhaalde verklaringen van de Europese Commissie en de motie van het Europese Parlement van 24 november 2010, bepaalde ACTA bepalingen niet volledig verenigbaar met EU recht zijn en direct of indirect aanvullende actie op EU niveau noodzakelijk zullen maken. Zij nodigen de Europese instituties, in het bijzonder het Europese Parlement, en de nationale wetgevers en regeringen, uit om zorgvuldig hun punten in overweging te nemen en zo lang als belangrijke afwijkingen van het EU recht of ernstige bezorgdheid over fundamentele rechten, bescherming van gegevens en een eerlijke balans van belangen niet werkelijk behandeld zijn, goedkeuring te onthouden.

Op 8 september 2010 zei toenmalig Minister Van der Hoeven (EZ) zich tegen aantasting van het EU recht te zullen verzetten: "Dat betekent dat het ACTA-verdrag in lijn moet zijn met het EU-acquis en dat er via de achterdeur geen wijziging van EU-regelgeving plaatsvindt. Daarmee ben ik het uiteraard geheel eens, want ik wil ook geen wijziging van onze regelgeving via de achterdeur. Dat kan niet en daar zal ik mij ook tegen verzetten."

De Europese Commissie heeft zich niet aan het mandaat gehouden, ACTA gaat wel verder dan het huidige EU recht. Ondanks de ferme taal van de minister is van verzet tegen wijziging van het EU recht via de achterdeur geen sprake.

ACTA richt een nieuwe internationale organisatie op, naast de WTO en WIPO. Anders dan in deze organisaties is transparantie en inbreng van maatschappelijke organisaties niet geregeld. De truc van wetgeving aanpassen via de achterdeur kan dus tot in lengte van dagen voortgezet worden. Dit is het grootste bezwaar tegen ACTA.

Het voorbeeld van toegang tot medicijnen toont aan, dat kleine veranderingen in definities al mensenlevens in gevaar kunnen brengen. Sluipender zijn gevolgen voor innovatie, het internet, vrijheid van meningsuiting, toegang tot kennis en vrije concurrentie.

C. De Nederlandse regering heeft onlangs besloten geen consultatie te houden over de definitieve ACTA tekst. De reden zou zijn dat er toch niets meer aan de tekst veranderd kan worden.

Er zijn echter nog wel openstaande vragen:
 - Willen we ACTA?
 - Er is een optie octrooien uit te sluiten (zie hieronder)
 - Willen we de strafrechtelijke maatregelen?
 - Willen we reserveringen?
 - Garanties voor transparantie en inbreng NGOs in ACTA organisatie, kan dat nog geregeld worden?

Toenmalig Minister Van der Hoeven (EZ) was op 8 september 2010 tijdens een Tweede Kamer commissievergadering nog wel genegen een consultatie te houden.

In de VS leverde een consultatie 152 reacties op. Organisaties als de Internet Society(pdf), Electronic Frontier Foundation (pdf) en Public Citizen zijn zeer kritisch.

D. De VS zal gebruik maken van de optie octrooien buiten de reikwijdte van ACTA te houden. De EU zal dit niet doen.

De EU Commissie hanteert enkele simpele dogma's, zoals "alle rechten zijn gelijk" (terwijl zij zeer verschillend zijn). Terwijl de VS de krenten uit de pap vist, gaat ACTA in zijn geheel voor de EU gelden. De VS beseft dat overdreven handhaving van octrooien schadelijk is. ACTA zal hogere kosten voor medicijnen en klimaattechnologie betekenen en schadelijke effecten op internet, innovatie en vrije concurrentie hebben. (ISOC, pdf) Een gedegen discussie over het intellectuele eigendomsrechtenbeleid is hoogst noodzakelijk. De regering tracht echter om zonder maatschappelijke discussie ACTA er stilletjes door heen te smokkelen.

E. Op 8 september zegde de regering de Kamer een brief toe over de effecten die ACTA zal hebben op de toegang tot medicijnen en op de verspreiding van klimaattechnologie. Voor zover ons bekend, is deze nog niet verstuurd. Health Action International Europe en Vrijschrift voorzagen EZ van informatie.

Brief Health Action International Europe en Vrijschrift (pdf) over toegang tot medicijnen en verspreiding groene technologie; bijlage 1(pdf), bijlage 2 (pdf), bijlage 3 (pdf)

(De toen naar voren gebrachte bezwaren staan nog grotendeels overeind.)

Het is onderhand een half jaar later en ondertekenen van ACTA kan over enkele weken van start gaan. Toegang tot medicijnen en verspreiding van klimaattechnologie verdienen beter.

F. Op 6 december 2010 publiceerden de ACTA partners de definitieve tekst van het ACTA verdrag. Vanaf 31 maart hebben zij twee jaar de tijd om het verdrag te tekenen.

Ondertekenen zou al binnenkort op bijvoorbeeld een OESO vergadering kunnen gebeuren. Er is nog geen uitsluitsel of er ratificatie door NL nodig is.

G. ACTA bevat indringende strafrechtelijke maatregelen. Deze zouden zonder meer verwijderd dienen te worden. Waarom zo indringende maatregelen op internationaal niveau vastleggen? We geven te veel beleidsruimte weg.

De Europese Gemeenschap maakte bij het ondertekenen van het TRIPS verdrag een voorbehoud voor de strafrechtelijke maatregelen (geen bevoegdheid). [1] De Unie is bevoegd, maar alleen als er bewijs is dat de strafrechtelijke maatregelen noodzakelijk zijn. Dit bewijs ontbreekt.

Bij verdragen zoals het EU - Korea handelsverdrag en ACTA dient een voorbehoud gemaakt te worden voor de strafrechtelijke maatregelen, ivm de ontbrekende bevoegdheid.

Dit is ook belangrijk omdat indien de EU gebonden is, er EU strafrechtelijke maatregelen voorgesteld zullen worden. De Staten-Generaal achtte deze tot nog toe niet noodzakelijk. Brief aan Frattini, beide Kamers waren unaniem.

De regering geeft het Nederlandse standpunt weg.

[1] 94/800/EC: Council Decision (of 22 December 1994) concerning the conclusion on behalf of the European Community, as regards matters within its competence, of the agreements reached in the Uruguay Round multilateral negotiations (1986-1994)