Zie ook de Statement of Concern over arbitrage tussen investeerder en staat ondertekend door meer dan 110 wetenschappers.
Persbericht Vrijschrift
Update: Ik sprak over arbitrage tussen investeerder en staat:
Twee jaar geleden heeft het Europese Parlement met overweldigende meerderheid een internationaal verdrag verworpen. Dat verdrag ging over het handhaven van auteurs- en octrooirecht, het heette ACTA.
Heeft de Europese Commissie iets geleerd van deze ervaring? Nee, alweer wordt er in het geheim onderhandeld over internationale verdragen die een diepgaand effect kunnen hebben op onze wetgeving.
Ik zal iets vertellen over arbitrage tussen investeerder en staat. In het Engels: investor-to-state dispute settlement, ISDS. Deze vorm vaarbitrage geeft multinationals het recht om schadevergoeding te eisen indien door beslissingen van regeringen hun winsten lager dreigen te worden dan verwacht. De voorwaarden waaronder zij dat kunnen doen zijn ruim en vaag.
Wat heel belangrijk is, zij hoeven geen gebruik te maken van Nederlandse rechtbanken, maar kunnen de zaken laten beslissen door drie arbiters. Deze arbiters hebben een enorme macht, zij kunnen alle beslissingen van regeringen, parlementen en rechtbanken beoordelen. Zij kunnen onbeperkte schadevergoedingen toekennen.
Om een voorbeeld van een lopende zaak te geven: Canada paste het octrooisysteem aan om toegang tot medicijnen te verbeteren. Het Amerikaanse bedrijf Eli Lilly eist nu 500 miljoen dollar in arbitrage. Alleen al de dreiging met deze arbitrage heeft een afschrikwekkend effect op beleidsmakers.
Er zijn ernstige problemen met arbitrage tussen investeerder en staat. Waarborgen van de onafhankelijkheid ontbreken, zoals een vast dienstverband en neutrale toewijzing van arbiters.
De arbitrage schept perverse prikkels. De arbiters ontvangen minimaal 3000 US dollar per dag. Zij hebben er baat bij om frivole zaken aan te nemen, en zaken lang te laten duren.
Alleen multinationals kunnen deze zaken beginnen. Arbiters hebben er ook baat bij multinationals te laten winnen, om nieuwe zaken aan te trekken.
Arbitrage tussen investeerder en staat kent geen scheiding der machten. Het meest gebruikte forum voor deze arbitrage is het forum van de Wereldbank. Op dit forum benoemt de President van de Wereldbank alle drie de arbiters in hoger beroep.
Tot nog toe is deze President van de Wereldbank altijd de kandidaat van de Verenigde Staten geweest. De Verenigde Staten hebben dus een oneerlijk voordeel. Zij hebben nog nooit een dergelijke arbitragezaak verloren.
Multinationals kunnen schadevergoeding eisen, andersom niet. Daarbovenop geven de ruime en vage regels en de perverse prikkels multinationals een verder voordeel. De Verenigde Staten beschermen zichzelf door een oneerlijke greep op het systeem.
De EU zal een dergelijke bescherming niet hebben. Arbitrage tussen investeerder en staat is een ernstige bedreiging voor onze democratie, voor essentiële beleidsvrijheid, en voor onze mensenrechten, zoals privacy.
Het voorgenomen handelsverdrag met Canada bevat arbitrage tussen investeerder en staat zoals ik het zojuist beschreef. Multinationals zullen via Canada in de EU kunnen investeren. Nederland dient dit verdrag niet te ratificeren.
